စေတီတော်ကြီး၏သမိုင်း

ကျောက်တော်ကြီးဘုရားသမိုင်း

“ရတနာပုံနေပြည်တော်” ဘွဲ့ခံ မန္တလေးမြို့တော်ကြီးကို ကုန်းဘောင်မင်း (၁၀)ဆက်မြောက် “သီရိပဝရဝိဇယာနန္တယသပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ” ဘွဲ့တော်ခံယူ တော်မူသည့် ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင်ဘဝရှင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးက ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၂၂၁)ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်တော်မူကာ နန်းမြို့တော်အား “လေးကျွန်းအောင်မြေ”၊ ရွှေနန်း တော်အား “မြနန်းစံကျော်” ဟု သမုတ်တော်မူကာ သုတိမင်္ဂလာအပေါင်းနှင့် ပြည့်စုံသည့်မြို့ ဖြစ်ပေသည်။ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာထွန်းကားသော မြို့ဖြစ်သည်နှင့်အညီ ယခုအခါတွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ “ယဉ်ကျေးမှုမြို့တော်” အဖြစ် ထင်ရှားပါသည်။
အမရပူရ ထီးနန်းစိုးစံတော်မူစဉ် ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၂၁၈)ခုနှစ်တွင် ထီးသစ်နန်းသစ် တည်ထောင် တော်မူလိုသဖြင့် ရဟန်း ပညာရှိ၊ လူပညာရှိများနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်တော်မူကာ….
 
(က) ဘုရားရှင်ဗျာဒိတ်တော်စကား
 
(ခ) သိုက်ထွက်စကား
 
(ဂ) ဓာတ်ထွက်စကား
 
(ဃ) တဘောင်စကားများအရ ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၂၁၈)ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် (၄)ရက် (၁၃ – ဇန်နဝါရီ – ၁၈၅၇)နေ့တွင် “မဏ္ဍလဂီရိ” လင်္ကျာတောင်ခြေတွင် “ရတနာပုံရွှေမြို့ တော်တည်စေ”ဟု မိန့်တော်ထုတ်ဆင့်ခဲ့ပါသည်။
 
                  
                   “မြပုခက်တင်မင်္ဂလာဧချင်း”တွင် လယ်ကိုင်းမြို့စား၊ မဟာသက်တော်ရှည် ကင်းဝန်မင်းကြီးဦးကောင်းမှ ဖွဲ့ဆိုသကဲ့သို့ ရတနာပုံမန္တလေးနေပြည် တော်ကြီးအား
 
                   (၁) ရတနာပုံရွှေမြို့တော်
 
                   (၂) ရေကျုံးတော်
 
                   (၃) မဟာလောကမာရဇိန်ကုသိုလ်တော်စေတီတော်
 
                   (၄) မဟာအတုဝေယန် အတုမရှိကျောင်းတော်
 
                   (၅) သုဓမ္မာဇရပ်တော်
 
                   (၆) ဓမ္မမဉ္ဇူပဌာန်းဟော သိမ်တော်
 
                   (၇)ပိဋကတ်တိုက်တော်… စသော သတ္တဌာနခုနှစ်ဌာနတို့အား သာသနာတော်နှစ် (၂၄၀၃)ခုနှစ်၊ ကောဇာသက္ကရာဇ်(၁၂၂၁)ခုနှစ်၊ ကဆုန်လပြည့်ကျော် (၆)ရက် ရတနာပုံမန္တလေးမြို့တော်ကြီးအား တည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။
 
                   ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် ဘဝရှင်မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးမှ မန္တလေးရွှေမြို့တော်ြကီး တည်ထောင်တော်မူပြီးနောက် (၅)နှစ်အကြာ ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၂၂၆)ခုနှစ် အခါသမယ တွင် မတ္တရာမြို့မြောက်ဘက် စကျင်ကျောက်ဖြူတောင်တန်းကြီး (၉)လုံးအနက် တောင်ဘက် အစွန်ဆုံးဖြစ်သော “ကာမတောင်(ဝါ)မြနီလာတောင်”ဟု အမည်ရသည့် “တောင်တော်ကြီး”မှ ဖြူဖွေးသန့်စင်၍ ကြီးမားကာ အပြစ်အနာအဆာကင်းသော သလင်းမျက်မြတ်ကျောက်ဖြူ တော်ကြီး ပေါ်ပေါက်တော်မူနေကြောင်း ဘဝရှင်မင်းတရားကြီး ထံတော်သို့ သံတော်ဦးတင် ကြရာ ပီတိသောမနဿသဒ္ဒါအဟုန်ဖြင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်တော်မူကာ သက်ဆိုင်ရာ မှူးမတ်သေနာပတိများ၊ မဟာဒါန်ဝန်မင်းနှင့် ပန်းတမော့ ကျောက်ဆစ်လက်တတ်ပညာရှင် များအား ရတနာပုံမန္တလေးမြို့တော်သို့အရောက် ကျောက်တုံးတော်ကြီးအားပင့်ဆောင်စေရန် အမိန့်တော်များ ချမှတ်တော်မူပါသည်။ ထိုနှစ် တန်ဆောင်မုန်း လဆန်း (၂)ရက်(၃၁-၁၀-၁၈၆၄)နေ့တွင် ကျောက်တော်ကြီးရုပ်ပွား ဆင်းတုတော်ထုဆစ်မည့် ကျောက်တုံးတော်ကြီးသည် ကိန်းဝပ်စမ္ပါယ်တော်မူမည့် ထားရပ်ပလ္လင်တော်ပေါ်သို့ ရောက်ရှိ တော်မူခဲ့ပါသည်။

ကျောက်တော်ကြီးဘုရားရုပ်ပွားတော်မှတ်တမ်း

၁။    ဘွဲ့တော်                            =        မဟာသကျမာရဇိန်

၂။    ဒေသအခေါ်                       =        ကျောက်တော်ကြီးဘုရား

၃။    ဘုရားဒါယကာ                   =        ရတနာပုံမန္တလေးမြို့တည်နန်းတည်

                                                          ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး

၄။    ဘုရားဒါယိကာမ                 =        စကြာဒေဝီမိဖုရားခေါင်ကြီး

၅။   အမျိုးအစား                        =        သလင်းကျောက်ဖြူဆင်းတုတော်

၆။   ကျောက်အမျိုးအစား           =        ပထမတန်းဖယောင်းသားသလင်းကျောက်

၇။    ကျောက်အရည်အသွေး        =        သိပ်သည်းဆ (၂း၇)၊ မာဆင့် (၃)

၈။   ထွက်ရှိရာဌာန                    =        မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ အောင်မြေသာစံခရိုင်

                                                          မတ္တရာမြို့နယ်၊ စကျင်ကျေးရွာရှိ ကာမတောင် (ဝါ)

                                                          မြနီလာတောင်တော်ကြီး

၉။   တွေ့ရှိသည့်ခုနှစ်                 =        ကောဇာသက္ကရာဇ်(၁၂၂၆)ခုနှစ်၊

                                                          ခရစ်နှစ်(၁၈၆၄)ခုနှစ်

၁၀။ ဦးစီးပင့်ဆောင်သူများ          =        အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာကနောင်မင်းသားကြီး၊

                                                          ယောမင်းကြီး ဦးဘိုးလှိုင်တို့ ဦးစီးသော ရတနာပုံ

                                                          မြို့သူမြို့သား (၁၂၀၀၀)ကျော်

၁၁။ မန္တလေးမြို့တော်သို့             =        ကောဇာသက္ကရာဇ် (၁၂၂၆)ခုနှစ်၊ ဝါခေါင်လပြည့်

       ရောက်ရှိသည့်ရက်စွဲ                      ကျော် (၂)ရက် (၁၉-ဩဂုတ်-၁၈၆၄)

၁၂။  ပင့်ဆောင်ရက်                    =        မင်းတဲအီကင်းဆိပ်ကမ်းမှ ပလ္လင်သို့ အရောက်

                                                          (၁၃)ရက်ကြာမြင့်သည်။

၁၃။ ထားရပ်ပလ္လင်ပေါ်သို့           =        ကောဇာသက္ကရာဇ်(၁၂၂၆)ခုနှစ်၊

       ရောက်ရှိသည့်ရက်စွဲ                      တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း(၂)ရက်(၃၀-အောက်တိုဘာ- ၁၈၆၄)

၁၄။ ထုလုပ်ပြီးစီးသည့်ရက်စွဲ       =        ကောဇာသက္ကရာဇ်(၁၂၂၇)ခုနှစ်၊

                                                          ကဆုန်လပြည့်ကျော် (၇)ရက် (၁၆-မေ-၁၈၆၅)

၁၅။ ပင့်ဆောင်ကိန်းဝပ်သောနေရာ=      မန္တလေးတောင်ခြေရှိ (၄.၅)ဧက ကျယ်ဝန်းသော

                                                          ပရိဝုဏ်အတွင်းရှိ ဂန္ဓကုဋိတိုက်တော်

၁၆။ အလေးချိန်                         =        ပိဿာချိန် (၅၅၂၁၂၅)ပိဿာ (မန်း,မြတ်,ကျော်,ဦး,

                                                          ကျောက်,မြတ်,ထူး “ထူး”ကိုပယ်နှုတ်၊ ဂဏန်းလုပ်)

အတိုင်းအတာ = (ရှေးခတ်)

၁။    အဝန်း                               =        (၂၈)တောင်၊ (၂)မိုက်၊ (၄)သစ်

၂။    ခါးတော်အဝန်း                    =        (၁၀)တောင်၊ (၂)မိုက်၊ (၄)သစ်

၃။    ရင်ဖွင့်တော်ဝဲယာပခုံးစွန်း    =        (၈)တောင်

၄။    စမ္မခဏ်အဝန်း                    =        အတောင် (၂၀)

၅။   ဦးခေါင်းတော်အဝန်း            =        (၁၃)တောင်

၆။   ထက်ဝယ်တော်ဝဲယာအပြန့် =        (၁၂)တောင်

 ၇။  ဉာဏ်တော်အမြင့်                =        (၁၇)တောင်၊ (၁)မိုက်၊ (၄)သစ်


အတိုင်းအတာ = (ယနေ့ခေတ်ကာလ)

၁။    ဉာဏ်တော်အမြင့်                =        (၂၆)ပေ (၆)လက်မ

၂။    ဦးခေါင်းတော်အဝန်း            =        (၁၉)ပေ (၆)လက်မ

၃။    ရင်ဖွင့်တော်အဝန်း              =        (၃၀)ပေ

၄။    ပခုံးစွန်းအပြန့်                    =        (၁၂)ပေ

၅။   ခါးတော်အဝန်း                    =        (၁၆)ပေ

၆။   ထက်ဝယ်တော်အဝန်း          =        (၄၄)ပေ

၇။   ဒူးစွန်းအပြန့်                       =        (၁၈)ပေ

Developed by MIIT, Mandalay, Myanmar. © Copyright 2024 All rights reserved

Scroll to Top